Gex Trilogy: Giải Mã Di Sản Platformer 3D Tiên Phong của Kỷ Nguyên Console

Thập niên 90 là một giai đoạn đầy biến động và hấp dẫn trong lịch sử ngành công nghiệp game, nơi hàng loạt các động lực văn hóa cùng kéo game theo nhiều hướng khác nhau. Sega CD, và ở mức độ thấp hơn là TurboDuo, đã mang trải nghiệm game đa phương tiện đến phòng khách, dù chỉ cho một bộ phận nhỏ người chơi. Tuy nhiên, tương lai rõ ràng đang hướng tới công nghệ 3D và âm thanh chất lượng CD, đặc biệt là lồng tiếng, giúp các nhân vật trở nên sống động hơn bao giờ hết, mặc dù đồ họa 3D vẫn còn ở giai đoạn sơ khai. Đây chính là thị trường mà hệ máy 3DO ra đời – một cỗ máy chơi game với mức giá phi lý nhưng vô cùng tham vọng, dù nó xuất hiện sớm hơn vài năm so với thời điểm công nghệ thực sự sẵn sàng hỗ trợ những ý tưởng đó. Từ 3DO Company, Crystal Dynamics đã được tách ra, và chính Crystal Dynamics đã khai sinh ra một chú tắc kè nói nhiều, nghiện truyền thông mang tên Gex.

Gex: Từ Khởi Nguyên 2D Đến Biểu Tượng 3D Trong “Thế Giới TV”

Gex nguyên bản là một tựa game platformer hành động 2D, với điểm nhấn chính là nhân vật Gex được lồng tiếng bởi diễn viên hài Dana Gould, người đã thổi hồn vào chú tắc kè với vô số câu thoại dí d dỏm, hầu hết đều là những phép châm biếm và parody các văn hóa phẩm đương thời. Khi một phần tiếp theo được chuẩn bị, 3DO đã gần như “chết lâm sàng”, bị thổi bay bởi thành công vượt trội của PlayStation đời đầu. Tuy nhiên, điều này dường như không ảnh hưởng nhiều đến tựa game, vì nó đã khai thác triệt để sức mạnh của PS1 khi chuyển mình thành một game platformer 3D. Thành công của Gex: Enter the Gecko đã thúc đẩy một phiên bản tiếp theo được phát hành hàng năm. Mặc dù các cấp độ rộng lớn hơn và mọi khía cạnh của game tiền nhiệm đều được trau chuốt, nó lại không tạo được tiếng vang tương tự và đó cũng là dấu chấm hết cho series. RIP Gex: 1995 – 1999 – một sản phẩm mang đậm dấu ấn thời đại của mình.

Series có thể đã kết thúc, nhưng chắc chắn không bị lãng quên. Limited Run Games đã áp dụng công nghệ giả lập Carbon Engine của mình để tái phát hành các tựa game Gex gốc, tất cả được đóng gói lại thành Gex Trilogy. Đây là phiên bản đầy đủ của Gex, Gex: Enter the Gecko và Gex: Deep Cover Gecko, với những nâng cấp cho hai game 3D để chúng chạy toàn màn hình trên TV và màn hình 16:9, và quan trọng hơn cả là hỗ trợ tốt cho cần analog. Các phiên bản này là phiên bản PS1, không bao gồm nội dung bổ sung từ các bản port Nintendo 64 hay các game độc đáo trên Game Boy Color. Tuy nhiên, bộ sưu tập đi kèm một lựa chọn phong phú các phần bổ trợ như concept art, quảng cáo TV cũ, các đoạn phỏng vấn ngắn với Dana Gould và nhiều tài liệu thú vị khác để khám phá. Đây là một sự tôn vinh phần lớn lịch sử gaming của Gex, bảo tồn các tựa game chính xác như chúng đã từng, cả về ưu và nhược điểm.

Ảnh bìa bộ sưu tập Gex Trilogy, đánh dấu sự trở lại của biểu tượng Gex trong kỷ nguyên game hiện đại.

Hệ Thống Gameplay: Hồi Ức “Đuôi Rắn” Qua Từng Phiên Bản

Cốt truyện cơ bản của mỗi game về Gex đều tương tự nhau: Rez đang cố gắng kiểm soát Kích thước Truyền thông (Media Dimension) và Gex cần ngăn chặn hắn bằng cách hoàn thành các cấp độ và thu thập các điều khiển từ xa (remote controls).

Gex (1995): Khởi Đầu 2D Đầy Thách Thức

Game đầu tiên là một platformer 2D, với các cấp độ được thiết kế để tận dụng khả năng bám vào hầu hết các bức tường của Gex. Chiêu “lưỡi quất” (tongue-lash) dùng để ăn các vật phẩm tăng sức mạnh, trong khi “quất đuôi” (tail whip) để hạ gục kẻ thù. Bất kỳ ai từng chơi platformer sẽ biết chính xác phải làm gì sau khi làm quen với các điều khiển. Chúng khá ổn, nhưng việc thiếu hoàn toàn “coyote-time” (khả năng nhảy thêm một bước nhỏ khi đã rời khỏi mép vực) khiến cảm giác điều khiển trở nên cứng nhắc. Tôi biết mình đã hoàn thành Gex với tất cả các bí mật được mở khóa trên hệ máy 3DO ngày xưa, nhưng chơi lại bây giờ, tôi không thể hình dung làm cách nào mình đã làm được điều đó.

Một phân cảnh trong Gex Trilogy, nơi chú tắc kè Gex tương tác với môi trường game đầy thử thách.

Gex: Enter the Gecko – Đỉnh Cao Của Kỷ Nguyên 3D

Tựa game xuất sắc nhất trong Gex Trilogy là phiên bản thứ hai. Enter the Gecko là một ví dụ tuyệt vời về platformer 3D những năm 90, dù thể loại này vẫn đang tìm kiếm định hướng của mình. Tương tự như những ngôi sao trong Mario 64, mỗi cấp độ có một số điều khiển từ xa để tìm kiếm cộng thêm một vài cái ẩn để bổ sung cho mục tiêu chính, và không cần theo một thứ tự cụ thể nào để theo dõi chúng. Các điều khiển camera đã được thiết lập lại để hoạt động trên cần analog, và mặc dù bạn không thể xoay lên hoặc xuống trong khi di chuyển, có một tùy chọn góc nhìn qua vai khi bạn đứng yên. Các cấp độ khá nhỏ so với tiêu chuẩn ngày nay, và được chia thành các phòng thay vì là một khu vực lớn liên tục, nhưng thời gian tải gần như tức thì – điều mà PS1 chỉ có thể mơ ước – khiến các chuyển đổi trở nên liền mạch. Điều này cũng giúp ích rất nhiều vì game được thiết kế xoay quanh tầm nhìn hạn chế, vì vậy, mặc dù thường xuyên không thể nhìn thấy toàn bộ một căn phòng sáng rực, nhưng đây hiếm khi là một vấn đề.

Gex: Enter the Gecko tái hiện gameplay platformer 3D sống động trong một màn chơi đầy màu sắc.

Gex: Deep Cover Gecko – Bước Lùi Đáng Tiếc Trong Tiến Trình Phát Triển

Cuối cùng, Gex: Deep Cover Gecko là một phần tiếp theo khá ổn, về mặt kỹ thuật lẽ ra phải tốt hơn Enter the Gecko. Tuy nhiên, mặc dù có camera ít hoạt động quá mức hơn, tầm nhìn xa hơn và các cấp độ phức tạp hơn, bằng cách nào đó nó lại không mang lại cảm giác tốt như phiên bản tiền nhiệm. Đặc biệt, các cảnh FMV với đặc vụ Xtra đã tệ vào thời điểm đó và đã “lão hóa” một cách đáng thương, với Xtra cơ bản chỉ là một nhân vật phụ trợ kém duyên. Mặt khác, thiết kế cấp độ có nhiều nhiệm vụ phụ, minigame và bí mật hơn trong mỗi màn chơi, cộng với việc thu thập vật phẩm sẽ mở khóa các phần bổ sung thú vị trong thế giới trung tâm (hub world).

Gex đối mặt với kẻ thù trong một cấp độ mang phong cách kinh dị từ Gex Trilogy.

Di Sản Và Những “Vết Xước” Của Thời Gian: Phân Tích Tổng Thể

Không nghi ngờ gì nữa, Gex Trilogy là một “di vật” của thời đại nó, nhưng điều này chủ yếu là do những câu nói hài hước không ngừng nghỉ của Gex hơn là bất kỳ điều gì trong thiết kế cấp độ. Chẳng hạn, game Gex đầu tiên mở đầu bằng các cấp độ theo chủ đề kinh dị có thể xuất hiện trong bất kỳ platformer nào của thời đại đó. Cấp độ hoạt hình của Enter the Gecko dựa trên Looney Tunes, vốn từ những năm 1950 chứ không phải thập niên 90, trong khi cấp độ theo chủ đề PC trông chính xác như bạn mong đợi từ bất kỳ platformer nào từng được tạo ra. Một phần ý tưởng là Gex bị mắc kẹt trong một phiên bản “trò chơi hóa” của truyền hình, vì vậy điều này cũng khá hợp lý. Tuy nhiên, việc các phần châm biếm văn hóa chỉ bắt đầu và kết thúc bằng giọng lồng tiếng của Dana Gould luôn là một cơ hội bị bỏ lỡ. Cũng cần lưu ý rằng mặc dù Gex nói rất nhiều và có số lượng câu nói đùa khổng lồ trong mỗi game, tần suất của các bình luận này khiến chúng lặp đi lặp lại rất nhiều. Điều này có nghĩa là bạn sẽ nghe đi nghe lại câu nói giả giọng Austin Powers của anh ta, điều vốn đã lỗi thời ngay tại thời điểm đó và không hề trở nên “tươi mới” hơn trong những thập kỷ sau này.

Cảnh Gex trong một môi trường được lấy cảm hứng từ phim hoạt hình hoặc khoa học viễn tưởng trong bộ sưu tập game.

Kết Luận: Gex Trilogy – Một Cánh Cổng Đến Quá Khứ Game Tiên Tiến

Điều quan trọng nhất cần ghi nhớ về Gex Trilogy không phải là cách các tựa game platformer xuất sắc của thời đại đó được chơi trong năm 2025, mà là việc nhìn nhận chúng ở vị trí của mình trong lịch sử gaming. Đây là những bản phát hành lớn vào thời điểm đó, tuy không vượt qua Mario 64, nhưng chắc chắn giữ được vị thế tương xứng. Việc series này dễ dàng chơi được ngày nay cũng quan trọng không kém việc thực sự tận hưởng chúng dựa trên giá trị gameplay. Kỷ nguyên game PS1 là về việc lúng túng làm quen với mọi thứ mà đồ họa 3D và đa phương tiện mang lại, và đó là một quá trình dài đã cho ra những kết quả tốt hơn nhiều trong những năm qua, nhưng vẫn chưa hoàn hảo ngay cả đến ngày nay. Mọi tựa game lớn và hầu hết các tựa game nhỏ của kỷ nguyên đó đều là một bước tiến mới trong việc tìm hiểu những công nghệ mới này có thể làm được gì, và các game Gex trên PS1 là một số platformer 3D tốt nhất trong thời đại của chúng. Không thể phủ nhận các game Gex có nhiều điểm chưa hoàn hảo theo tiêu chuẩn hiện đại, nhưng đó cũng là một phần lớn của sức hấp dẫn riêng. Gex Trilogy là một bộ sưu tập tuyệt vời của gaming thập niên 90, hồi sinh một loạt các “kinh điển nhỏ” đã có tác động thực sự đến lịch sử ngành game.

Bạn đã từng trải nghiệm những cuộc phiêu lưu của Gex hay có kỷ niệm đáng nhớ nào với các tựa game platformer 3D đầu kỷ nguyên console? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về Gex Trilogy và những tựa game đã định hình một thập kỷ công nghệ game đầy sáng tạo trong phần bình luận dưới đây!